Gallery

Η ιστορία του νησιού Λαζαρέτο // Περιβάλλον χώρος

Μαθηματικο και Διδακτωρ Ιστοριας του Ιονιου Πανεπιστημιου

Του Γιώργου Ζουμπίδη

Η νησίδα Λαζαρέτο βρίσκεται σε απόσταση δυόμισι ναυτικών μιλίων από το λιμάνι της Κέρκυρας και απέχει από την κοντινή ακτή της Σωτηριώτισσας λιγότερο από ένα. Ο Κυριάκης αναφέρει την επισήμανση ερειπίων αρχαίων κτιρίων, εδάφους με μωσαϊκό και την εύρεση ρωμαϊκών νομισμάτων. Στις αρχές του 16ου αιώνα ο Ποταμίτης Ανδρέας Κασταμονίτης ίδρυσε εκεί μοναστήρι.

Γνωστό κατά τα παλαιότερα χρόνια σαν νησί του Αγίου Δημητρίου (στο νησί υπάρχει ναός τιμώμενος στο όνομα του Αγίου Δημητρίου ο οποίος όμως σύμφωνα με το Σπ. Παπαγεωργίου είναι κτισμένος από τους Άγγλους), οφείλει το σημερινό όνομά του στο λοιμοκαθαρτήριο που λειτούργησε εκεί από τα χρόνια της Βενετοκρατίας μέχρι την Ένωση. Η γεωγραφική θέση της Κέρκυρας διευκόλυνε τη ναυτιλία και το εμπόριο της Γαληνοτάτης με τόπους όπου συχνά υπήρχαν κρούσματα πανώλους ή άλλων λοιμωδών ασθενειών. Προς αποφυγήν του κινδύνου οι Βενετικές αρχές είχαν δημιουργήσει λοιμοκαθαρτήρια, εκ των οποίων το πρώτο λειτούργησε στο Μητροπολιτικό έδαφος.

Το Lazaretto της Κέρκυρας άρχισε τη λειτουργία του κατά τα τέλη του 16ου αιώνα. Τα πληρώματα των καραβιών που προέρχονταν από χώρες όπου είχε
εμφανιστεί πανώλη ή άλλη λοιμώδης ασθένεια, παράμεναν στο Λαζαρέτο για 40 μέρες. Αν στο διάστημα αυτό δεν εμφανιζόταν κρούσμα, τότε μπορούσαν να προσεγγίσουν το λιμάνι της πόλης. Οι παραβάσεις των υγειονομικών κανονισμών τιμωρούνταν με πρόστιμο μέχρι 15 δουκάτα και σε μερικές περιπτώσεις με πυρπόληση των λέμβων. Στην Κέρκυρα υπήρχαν τρεις αξιωματούχοι υπεύθυνοι για υγειονομικά θέματα, οι οποίοι είχαν τον τίτλο των Προνοητών του Υγειονομείου. Οι δύο εκλέγονταν από το συμβούλιο της πόλης, ενώ ο τρίτος που ήταν προϊστάμενος του Λοιμοκαθαρτηρίου, διοριζόταν από τις υγειονομικές αρχές της Βενετίας. Στο νησί εργάζονταν υγειονομικοί υπάλληλοι, στρατιώτες και θρησκευτικοί λειτουργοί, ενώ υπήρχαν οι απαραίτητες κτιριακές εγκαταστάσεις. Σήμερα σώζεται μόνο ένα κτίριο με άγνωστο χρόνο κατασκευής, τα στόμια από τέσσερις στέρνες καθώς και ο προαναφερθείς ναός του Αγίου Δημητρίου χωρίς στέγη.

Κατά την περίοδο των Ρωσοτούρκων οι Τούρκοι είχαν εγκαταστήσει εκεί στρατιωτικό νοσοκομείο.

Το Λοιμοκαθαρτήριο ανακαινίστηκε κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας και λειτούργησε μέχρι την Ένωση, καθώς και σποραδικά για κάποιο διάστημα στα μετέπειτα χρόνια όταν υπήρχε ανάγκη.

Την άνοιξη του 1943 οι Ιταλοί δημιούργησαν στο νησί στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου εγκλείστηκαν εξόριστοι Κερκυραίοι και 200 Ακροναυπλιώτες, συνολικά 650 άτομα. Από αυτούς πολλοί μεταφέρθηκαν πριν την Ιταλική συνθηκολόγηση στο Πρίντεζι, ενώ οι υπόλοιποι ελευθερώθηκαν από το Ε.Α.Μ. το Σεπτέμβρη λίγο πριν την πυρπόληση της πόλης από τη Γερμανική αεροπορία.

Κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) στο Λαζαρέτο γίνονταν οι εκτελέσεις των καταδικασμένων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Κάπου 200 άτομα, κυρίως ηλικίας 19 ως 35 χρόνων, εκτελέστηκαν και τάφηκαν σε ανώνυμους τάφους γύρω από τον τόπο εκτέλεσης ενώ με βάση της ληξιαρχικές πράξεις που σώζονται στο Δήμο Κερκυραίων συντάχθηκε κατάλογος 112 εκτελεσμένων.

Από το 1978, επιζώντες θανατοποινίτες και συγγενείς εκτελεσμένων συνέστησαν το σωματείο “Λαζαρέτο” το οποίο φρόντισε για τη διευθέτηση του χώρου
μετατρέποντάς τον σε χώρο ιστορικής μνήμης.

Ήδη το σωματείο έχει στα χέρια του τα σχέδια του μνημείου που θα τοποθετηθεί στο Λαζαρέτο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1) Ερμάννος Λούντζης, Περί της πολιτικής καταστάσεως της Επταννήσου επί Ενετών. Ανατύπωση των εκδόσεων ΚΑΛΒΟΣ, Αθήνα 1969, (σελ. 130, 230, 306)

2) Κ.Χ.Μ. Κυριάκης, Οδηγός της νήσου Κερκύρας μετά προσθήκης ιστορικών και άλλων ποικίλων ειδήσεων, Εν Αθήναις, 1902, (σελ. 24)

3) Σπύρος Παπαγεωργίου, Ιστορία της Εκκλησίας της Κέρκυρας από της συστάσεως αυτής μέχρι του νυν, Κέρκυρα, 1920. (σελ. 222)

4) Έγγραφο του σωματείου “Λαζαρέτο” προς τη Δ/νση Λαϊκού Πολιτισμού του ΥΠ.ΠΟ. με ημερομηνία 21-1-1992 όπου υπάρχουν και βιβλιογραφικές αναφορές